Na niniejszej stronie w dziale opisanym, jako ŚLADY, pojawia się postać Iwana Cypla – podstarościego sądowego grodzieńskiego zmarłego w 1582 roku. W dziale KNIAZIOWIE stawiam pytanie, czy diak cara Iwana IV Groźnego – Iwan Elizarowicz Cyplatew zmarły ponoć w 1568 roku, mógł być tożsamy z podstarościm grodzieńskim Iwanem. W dziale LEGENDY wspominam o herbie Kościesza, którym ponoć legitymowali się moi przodkowie, zastanawiając się kiedy i w jaki sposób do tego herbu weszli. Pojawiają się także prawdopodobni potomkowie podstarościego Iwana: drugi Iwan, Krzysztof i Apolonia oraz miejsca, z którymi mieli związek – Kochanowo, Bylczyce, Kotra… Dwa z wspomnianych miejsc są gniazdami rodowymi moich przodków. Z Bylczyc wywodzą się przodkowie mojej babki ojczystej Ewy – Bylczyńscy herbu Dęboróg, a z Kotry przodkowie dziadka ojczystego Stanisława. Zanim jednak opiszę linię z Kotry postaram się wyjaśnić, to co wcześniej wyjaśnione nie zostało…

Nazwy osobowe zestawione w tytule, oprócz znanych już i wcześniej opisanych wymieniają również Chodkiewiczów, o których wcześniej nic nie wzmiankowałem. Jaki związek mogą mieć ze sobą i co wnoszą do genealogii mojego rodu?

Chodkiewiczowie – to chyba jeden z ważniejszych polsko-litewskich rodów magnackich w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Sprawowali wysokie urzędy i najwyższe godności senatorskie. Byli wojewodami, starostami, biskupami, generałami, marszałkami. Z nich trzech hetmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego – Hrehory (Grzegorz), Jan i Jan Karol. Liczne nadania królewskie, koligacje rodzinne z największymi rodami, zdobyte i zakupione domeny rodowe przyniosły im znaczące posiadłości ziemskie w Wielkim Księstwie Litewskim, a z czasem również na ziemiach ruskich Korony Królestwa Polskiego. Co do dokładnej genealogii tego rodu zdania między heraldykami piszącymi na przestrzeni wieków podzielone. Paprocki, Bielski, Okolski, Niesiecki, Boniecki, Uruski – każdy z nich przedstawia inną wersję. Nie jest to jednak opowieść o Chodkiewiczach, tak więc wszelkie dywagacje na ten temat pozostawiam nie opisane.

Ród ten zapewne pochodził od bojarów smoleńskich – tak przynajmniej dowodził książę Iwan Dymitrowicz Bielski w 1567 roku. Według jednych nazwisko Chodkiewicz pochodzi od ruskiego imienia Fedor (Teodor), które przybierało również zdrobniałą (zepsutą) formę Chwiedko lub Chodko. Ponoć jeszcze w początkach XVI wieku Chodkiewiczów pisano Chwedkowiczami lub Chwodkiewiczami. Według innych heraldyków byli ponoć gałęzią dawnego ruskiego rodu Boreyków (Borejków), którego protoplastą był Iwan Boreykowicz Chodkiewicz – hetman wojsk smoleńskich i  siewierskich w roku 1407 w wojnie z Moskwą. Według Adama Bonieckiego wywodzili się od Chodko Juriewicza, od którego późniejsze nazwanie tego rodu. Tenże Chodko nie był postacią mityczną i został odnotowany w wielu źródłach historycznych. Urodził się pod koniec XIV wieku, a w pierwszych dekadach XV wieku był już znaczącą personą wśród litewskich elit. W 1415 roku stał na czele poselstwa wielkiego księcia litewskiego Witolda do króla polskiego Władysława II Jagiełły. Od 1422 roku piastował godność namiestnika połockiego. W tymże samym roku sygnował pokój melneński. W 1431 roku podpisał tzw. umowę skirstymońską, zawartą między księciem Świdrygiełłą, a Zakonem Krzyżackim. Chodko – zapisany, jako Thudko Juriewicz podpisał się na siódmym miejscu – przed starostą nowogródzkim Piotrem Montygierdowiczem i marszałkiem dworu Janem Gasztołdem. Łącznie sojusz ten sygnowało dziewięciu  litewskich dostojników. Poparł zatem bunt Świdrygiełły i jego pretensje względem króla Władysława Jagiełły. Jednak jedenaście lat później wystąpił przeciwko Swidrygielle – ten lub inny Chodko Juriewicze poparł zamach Zygmunta Kiejstutowicza i walczył w bratobójczej bitwie pod Oszmianą 8 XII 1432 roku w zastępach Kiejstutowicza. W dniu 27 II 1434 roku wystąpił w akcie odnowienia unii grodzieńskiej, którą sygnował pieczęcią z herbem Kościesza. Wystąpił wówczas w czołówce sygnatariuszy tego aktu, występując jako dziewiąty na czterdziestu jeden składających swoje pieczęci. W przywileju nadanym 15 X 1434 roku przez Kiejstutowicza dla katolickiego biskupa wileńskiego Macieja złożył podpis jako szósty.W 1436 roku podpisał się, jako świadek w oprawie posagowej zeznanej przez Ościka (Ościk Krystyn z Kiernowa syn Syrpucia – legendarnego przodka Radziwiłłów). Również w kolejnych latach Chodko Juriewicz zachowywał swoją pozycję w wielkoksiążęcej elicie.  Za panowania Kazimierza Jagiellończyka pojawiał się w różnych dokumentach, będąc w pierwszej dziesiątce sygnatariuszy. Poświadcza to przynależność Chodki do Rady Najwyższej Wielkiego Księstwa Litewskiego. Chodko Juriewicz zapoczątkował fortunę rodową gromadząc liczne dobra. Posiadał Brzostowicę, Choroszcz, Trześciankę, dwór w Myszy, Puszczę Błudowską, Gródek i Suchy Hrud, gdzie niedługo później powstanie Supraśl. Dwór w Myszy należał pod koniec XIV wieku do bojara Bartosza, a po jego śmierci nadaniem wielkiego księcia Witolda stał się własnością Chodki Juriewicza. Trześcianka i Choroszcz leżały w ówczesnym województwie podlaskim i pochodziły zapewne z nadań Witoldowych, stanowiących dążenie do integracji terytorialnej Podlasia z resztą Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zmarł po 1447 roku pozostawiając po sobie syna Iwana urodzonego według niektórych źródeł około 1420 roku. Miał ponoć jeszcze innych synów – Daszka, Aleksandra i Packę (Pawła), choć teza ta została współcześnie obalona.

Iwan w 1459 roku od Kazimierza Jagiellończyka otrzymuje namiestnictwo mińskie. W 1461 roku bierze udział w kampanii chojnickiej przeciwko Krzyżakom stając, jako hetman na czele 500 żołnierzy litewskich i 300 Tatarów. Należy wyjaśnić, że hetman w ówczesnym rozumieniu był to dowódca na czas określonej kampanii lub określonego zgrupowania wojsk. Oblężenie Chojnic rozpoczyna się w lipcu 1466 roku, a kończy we wrześniu – naturalnie przy aktywnym współudziale Iwana Chodkiewicza.  W 1470 roku tenże sam Iwan staje na czele poselstwa litewskiego do Korony – celem tej misji dyplomatycznej było uzyskanie pomocy zbrojnej w obronie Nowogrodu Wielkiego przed zakusami Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Mniej więcej w tym samym czasie Iwan żeni się z Jawnutą (Agnieszką) Bielską, córką Iwana księcia na Bielsku, namiestnika Nowogrodu Wielkiego. W ten właśnie sposób wszedł w koligację z rodem Gedyminowiczów. Jego teść był synem Włodzimierza Olgierdowicza – starszego syna Olgierda, wielkiego księcia litewskiego. Był więc bratankiem króla polskiego Władysława Jagiełły. Matką owej Agnieszki (Jawnuty) była Wasylisa Holszańska – rodzona siostra Zofii (Sońki),   czwartej żony Władysława Jagiełły. Żona Iwana Chodkiewicza była więc podwójnie spokrewniona z domem Jagiellońskim. W posagu otrzymał  znaczną część majątków skonfiskowanych jej braciom – wychodźcom do Moskwy.

W 1474 roku król Kazimierz podjął wyprawę wojenną na Śląsk celem pokonania króla Węgier i Czech Macieja Korwina W tej ekspedycji oddziały polskie wsparte zostały przez posiłki litewskie, których hetmanem zostaje ponownie mianowany Iwan Chodkiewicz. Kolejne wyróżnienie dowództwem mogło oznaczać uznanie przez Kazimierza Jagiellończyka dla zdolności wojskowych Iwana będącego wówczas namiestnikiem lidzkim. Za oddaną i wierną służbę wielki książę 27 II 1477 roku nagrodził Iwana Chodkiewicza namiestnictwem witebskim, a 2 VIII 1478 roku  starostwem łuckim. Trzy lata później Iwan odkrywa spisek, którego celem miało być pozbawienie życia Kazimierza Jagiellończyka i jego synów mających przybyć na Litwę w 1481 roku. Do grona spiskowców należeli między innymi kniaź Michał Olelkowicz, którego król upokorzył nie nadając mu namiestnictwa kijowskiego oraz książęta Iwan Juriewicz Holszański i Fedor Iwanowicz Bielski, który był szwagrem Iwana Chodkiewicza.

Holszańskiego i Olelkowicza stracono  30 VIII 1481 roku, zaś kniaź Bielski zdołał uciec do Moskwy. Wielki książę Kazimierz Jagielończyk ówczesnego namiestnika Michała Gasztołda wysłała do Trok, a namiestnictwo kijowskie przekształca w województwo. W maju 1481 roku pierwszym wojewodą kijowskim mianuje Iwana Chodkiewicza. W tym samym czasie pogorszeniu uległy stosunki litewsko-tatarskie. Chan Tatarów krymskich Mengli Girej wchodzi zawiera przymierze anty jagiellońskie z carem Iwanem III. Od 1479 roku Tatarzy licznych najazdów na Podole. W 1482 roku chan Mengli Girej poprowadził ordyńców na Kijów, który zostaje zdobyty i zniszczony 1 X 1482 roku. W całej Kijowszczyźnie wycofujące się czambuły spaliły jeszcze jedenaście grodów. Wojewoda Iwan Chodkiewicz i cała jego rodzina dostają się w tatarski jasyr. Rok później Kazimierz Jagiellończyk wykupuje Chodkiewiczów z niewoli. Nie wszystkim jednak udaje się ją przeżyć i doczekać wyzwolenia. Iwan i jedna z jego córek o nieznanym imieniu umierają. Wolność odzyskuje żona Iwana, druga z córek nosząca imię Agrafena oraz jedyny syn Aleksander, od którego rozpocznie się trwający kilka wieków okres największej chwały i wpływów tego rodu…

Aleksander Chodkiewicz syn Iwana urodził się ponoć około 1457 roku, choć nie ma na to żadnych konkretnych dowodów. Karierę polityczną rozpoczął w 1495 roku od służby na dworze kniaziowskim. W latach 1501–1507 pełnił urząd starosty puńskiego, a w 1502 roku został koniuszym nadwornym. W 1505 roku otrzymał przywilej od wielkiego księcia na Rodowalne, Popławczone i Brzostowicę, a rok później na sioła w powiecie żołódzkim. W dniu 11 V 1506 roku nadano mu godność marszałka hospodarskiego. W dniu 24 I 1507 roku z ramienia dygnitarzy litewskich bierze udział w koronacji Zygmunta I Starego w Krakowie. W 1508 roku zostaje komisarzem regulacji granic litewskich. W 1509 roku wraz z Olbrachtem Gasztołdem, Marcinem Hlebowiczem i kniaziem Połubińskim zostaje osadzony w więzieniu, przypuszczalnie za udział w domniemanym spisku kniazia Michaiła Lwowicza Glińskiego oskarżonego o próby opanowania tronu wielkoksiążęcego po śmierci Aleksandra Jagielończyka. Wspomniany kniaź Gliński był stryjem Heleny – późniejszej żony wielkiego księcia moskiewskiego Wasyla III, który przed swoją śmiercią w grudniu 1533 powołał go do Dumy bojarskiej, sprawującej obok regentki Heleny Glińskiej rządy w imieniu małoletniego syna Iwana – przyszłego cara o przydomku Groźny.

Aleksander Chodkiewicz po opuszczeniu więzienia wrócił ponownie do łask Zygmunta I. W trakcie trwania II wojny moskiewskiej (1512–1522) razem z Olbrachtem Gasztołdem był dwukrotnie wysłany z poselstwem do Korony celem wezwania wielkiego księcia na Litwę oraz z prośbą o posiłki dla wojska litewskiego. Miało to miejsce w 1513 i 1514 roku. W 1513 roku poślubił Wasylisę Hołowczyńską (zm.1552) herbu Łabędź, córkę Jarosława Matwiejewicza – marszałka hospodarskiego w 1549 roku. Niektóre źródła podają, że Wasylisa była krewną Heleny Moskiewskiej (1476-1513) – żony Aleksandra Jagiellończyka, a przy tym rodzonej siostry wielkiego księcia moskiewskiego Wasyla III. W tym miejscu należy dodać, że w owym czasie zaufanym diakiem Wasyla III był Elizar Cypliatew, który od 1505 roku pełnił u niego niezwykle błyskotliwą karierę urzędniczą, trwającą ponad pół wieku. Wraz z wspomnianym wcześniej Michaiłem Glińskim pełnił kuratelę nad młodym księciem Iwanem… Czy żona Aleksandra Chodkiewicza była faktycznie krewną Heleny Moskiewskiej trudno dociec. Faktem jest jednak, że jej przodek – kniaź Matwiej Mikitynicz (protoplasta kniaziów Hołowczyńskich) przybył do Polski w orszaku tejże Heleny. Według Niesieckiego pochodził on od książąt siewierskich z dynastii Rurykowiczów.

Aleksander Chodkiewicz, jako komisarz z ramienia wielkiego księcia w 1531, 1532 i 1537 roku kontynuował prace nad poprawą granic między Koroną i Litwą, a w 1545 roku z Prusami Książęcymi. W 1525 roku z nadania króla Zygmunta I Starego otrzymał Puszczę Błudowską, gdzie w niedługim czasie powstał dwór Chodkiewiczów i późniejsze miasto Zabłudów. Otrzymał także nadanie na Roś i Świsłocz leżące w powiecie wołkowyskim. W 1529 roku otrzymał starostwo brzeskie. Oprócz swoich dóbr dziedzicznych, jako marszałek hospodarski czerpał dochody z dzierżawy dóbr hospodarskich – starostw: puńskiego (1501–1511), ostryńskiego (1518–1522), wilejskiego (1522–1544), knyszyńskiego (1530– 1544), użlkijskiego (1536) i ze swego starostwa brzeskiego (1529–1549). W okresie III wojny moskiewskiej (1534–1537) z Pawłem Naruszewiczem sprawował nadzór nad ściąganiem podatków. W 1535 roku Zygmunt I polecił Aleksandrowi ufortyfikować zamek w Poczapowie, ale na skutek utraty ziemi siewierskiej na rzecz Rosjan do prac fortyfikacyjnych nie doszło.

Aleksander Chodkiewicz w swoich dobrach rodowych założył Supraśl – centrum tych dóbr był Gródek z Puszczą Błudowską. Badania archeologiczne potwierdziły intensywny rozwój miasta gródeckiego w XIV i XV wieku. Potwierdza to tezę, iż Gródek był kolebką rodu Chodkiewiczów. Z kolei założenie monasteru supraskiego w późniejszym okresie i pełnienie przez niego funkcji rodzinnej fundacji i mauzoleum (Pomiannik supraślskiego monasteru) uwiarygodnia pochodzenie Chodkiewiczów od Chodko Juriewicza, którego nazwano fundatorem tegoż monastyru.

Aleksander i Wasylisa mieli czterech synów: Iwana (Jana), Hieronima, Hrehorego (Grzegorza) i Jurija (Jerzego) oraz dwie córki: Zofię i Aleksandrę. Pierworodny Iwan zmarł zapewne we wczesnym dzieciństwie. Aleksander zmarł 29 V 1549 roku – zgodnie z jego ostatnią wolą pochowany został w ukochanym przez niego monastyrze supraskim. U schyłku swego życia otrzymał od wielkiego księcia nominację na wojewodę nowogródzkiego – było to zwieńczeniem kariery politycznej i jednocześnie symbolem prestiżu społecznego dla starego już magnata. Pozostali trzej synowie po śmierci ojca dopełnili działu pozostałych po nim dóbr, a było ich niemało. Zgodnie z popisem wojskowym z 1528 roku Aleksander posiadał 3 216 dymów, co czyniło go jedenastym co do zamożności ze wszystkich litewskich magnatów. Hieronim wziął Bychów, Mysz i Lebiedę. Hrehory otrzymał Brzostowicę, Tryścienicę, Rosię i inne pomniejsze, a Jurij Supraśl, Zabłudów, Chworoszcze, Dojlidy. W ten właśnie sposób dochodzi do podziału tego rodu na trzy zasadnicze linie: bychowską, brzostowicką i supraską. Pierwsza gałąź wygasła w 1626 roku, druga w 1578 roku, a jedyną żyjącą pozostała linia supraska, której potomkowie w połowie XVIII wieku przenieśli swoją rodową rezydencję do Młynowa, leżącego w odziedziczonych dobrach sapieżyńskich na Wołyniu.  

Dla dalszej opowieści istotnych będzie jedynie dwóch synów Aleksandra – Hieronim i Hrehory i herby jakimi się pieczętowali…

Według najnowszych litewskich badań wykonanych przez Genute Kirkiene wspominany przez Stryjkowskiego namiestnik smoleński Boreyko (Borejko) to postać historyczna. Jako dowód przytacza dokument o pokoju litewsko-krzyżackim z 12 X 1398 roku podpisany na wyspie Salin, w którym widnieją podpisy Borejki i jego syna Wasyla Borejkowicza, pieczętujących się herbem Kościesza – dodatkowo obaj występują w ruskich latopisach. Jak wiadomo, ród Chodkiewiczów pieczętował się również herbem Kościesza, co potwierdzają Niesiecki i Paprocki. Autorka stawia hipotezę, że Wasyl Borejkowicz po unii w Horodle w 1413 roku adoptował do swego herbu Chodkę Juriewicza. Mogłoby to tłumaczyć późniejszą szybką karierę Chodki w elicie wielkiego księcia Witolda. W niektórych źródłach, jako legendarnego założyciela rodu Chodkiewiczów wymienia się Piotra Borejko, który miał dwóch braci Iwana i Jurija – ten ostatni był ponoć ojcem Chodki Juriewicza, który dał początek właściwemu rodowi Chodkiewiczów.

Przed unią Boreykowie pieczętowali się jednak zupełnie odmiennym znakiem – swastyką. Od pogańskich czasów oznaka ta była malowana na tarczach wojowników. Książę kijowski Oleg, który w IX wieku razem z wikingami zdobył Konstantynopol, umocował swoją tarczę z wielką czerwoną swastyką na bramie miasta. Szlachetny dom Boreyków, pochodzący z Rusi Kijowskiej, także umieścił swastykę na tarczach swej broni. Po unii Boreykowie nie używali już tego znaku, a zaczęli pieczętować się Kościeszą, choć niektóre źródła podają, że była to Kościesza odmienna – nie miała rozdwojonego dołu godła herbowego, tj. strzały.

 W 1555 roku założyciel bychowskiej linii Chodkiewiczów – Hieronim, mąż niepospolitych zdolności i zasług krajowi, od cesarza Ferdynanda I uzyskuje tytuł hrabiowski Cesarstwa Rzymskiego. W dniu 10 VI 1568 roku w Grodnie król  Zygmunt II August zatwierdza ten tytuł synowi Hieronima – Janowi, nadając mu jednocześnie tytuł grafa Inflant w uznaniu zasług, przywiązawszy zarazem ten tytuł do czterech jego majątków Szkłowa, Myszy, Bychowa i Hłuska i dodawszy do jego rodzinnego herbu Kościeszy herb Inflant Gryfa przez pamięć zasług, jakie położył w zarządzie tej prowincji. Do Kościeszy dodano Gryfa odmiennego, określając go herb jako własny – tarcza wzdłuż przedzielona, w prawej części - w polu czerwonym zwykły herb Kościesza (biała strzała bez pióropusza, u dołu rozdarta a w środku przekrzyżowana), w lewej części także w polu czerwonem gryf srebrny wspięty w prawo, trzyma w łapie miecz wzniesiony do cięcia, na hełmie w koronie pół srebrnego gryfa wspiętego w prawo, z mieczem w łapie, podniesionym do cięcia.

Przyjrzyjmy się jednak pieczęci jaką posługiwał się jeden z przedstawicieli rodu Chodkiewiczów – Hrehory (Grzegorz) syn Aleksandra i Wasilysy. Jeszcze w 1556 roku na jego pieczęci herbowej widniał tylko herb Kościesza.

W 1569 roku pieczęć tegoż samego wyglądała już zupełnie inaczej – w tarczy czterodzielnej, częściowo zatartej, w prawem górnem polu herb Kościesza, w dolnem Pogoń, w lewem górnem polu lew, wspięty ponad murem, w dolnem krokiew pojedyncza, wewnątrz i na zewnątrz niej gałeczki; nad tarczą litery: G • A • C. W pieczęci tej widzimy zatem zestawienie herbów: Kościesza, Pogoń, Prawdzic i czwarty nieustalony. O ile pierwszy i drugi herb są oczywiste, to pozostałe dwa ciężko wyjaśnić. Prawdzic nie był zapewne herbem matczynym, ani nawet żony Hrehorego. Owa pieczęć została przyłożona pod aktem unii lubelskiej z 1 VII 1569 roku.

Znane są jeszcze dwie nieznacznie się od siebie różniące hrabiowskie odmiany herbu Chodkiewiczów – pierwsza z XVI wieku należąca zapewne do Jana Hieronimowicza, a druga pochodząca z XVIII wieku należąca do Aleksandra (1776-1838) z linii supraślskiej. Do tarcz obu herbów można przypisać ten sam opis – tarcza wzdłuż podzielona na trzy pola, z których pierwsze i ostatnie przepołowione.W pierwszym górnem polu Kościesza, w drugiem dolnem Pogoń, w środkowem herb Inflant, to jest Gryf biały miecz trzymający, w czwartym górnem Łabądz, w piątem trzy Wręby alias Korczak. Wszystkie powyższe herby w czerwonem polu, za wyjątkiem Łabędzia, który jest w błękitnem. Nad pierwszym korona z pięcioma piórami strusimy, natomiast nad drugim – nad hrabiowską koroną, między dwoma zwyczajnymi hełmami, trzeci w pośrodku otwarty, z którego korony pół Gryfa miecz trzymającego. W szczycie pierwszego hełmu pięć piór strusich, a trzeciego pół Łabędzia z koroną.

Hrehory Chodkiewicz - dobrodziej Iwana Cyplatewa alias Cypla

W niewielu źródłach historycznych można odnaleźć informację, że przedstawiciele rodu Chodkiewiczów pełnili również urząd starosty grodzieńskiego. Gdy Iwan Cypla w 1579 roku obejmuje urząd podstarościego sądowego grodzieńskiego, a więc zastępcy starosty grodzieńskiego, starostą sądowym grodzieńskim był Iwan Iwanowicz Wołowicz herbu Bogoria, późniejszy marszałek hospodarski i grodzieński – na urząd starosty grodzieńskiego nominowany został 4 VII 1578 roku. W tej pozornie nieistotnej informacji ważne jest po kim ów urząd objął…

Do chwili śmierci tj. do dnia 21 VI 1578 roku urząd starosty grodzieńskiego pełnił nikt inny, jak Aleksander Hrehorowicz Chodkiewicz – syn Hrehorego (Grzegorza) i Katarzyny Wiśniowieckiej herbu Korybut. Wyznaczony został prawdopodobnie 2 IV 1573 roku, będąc jednocześnie dzierżawcą starostwa mohylewskiego. Był trzykrotnie żonaty, ale potomstwa się nie doczekał. Jego pierwszą żoną była wojewodzianka smoleńska Aleksandra Tyszkiewiczówna, drugą starościanka włodzimierska Konstantynowa Ostrogoska, a trzecią starościna śniatyńska Mikołajowa Jazłowiecka. Aleksander pochowany został w monastyrze w Supraślu.

Równie istotne jest po kim Aleksander objął urząd – po swoim ojcu Hrehorym Aleksandrowiczu. Tenże nastał na tym urzędzie po Stanisławie Pawle Naruszewiczu prawdopodobnie 7 VI 1563 roku i pozostawał do swojej śmierci 12 XI 1572 roku. Wcześniej znany, jako hetman wielki litewski (1566), kasztelan wileński (od 1564), kasztelan trocki (od 1559), wojewoda kijowski (od 1555) i witebski (od 1554), starosta tykociński (od 1544). Wziął udział w wojnie litewsko-rosyjskiej 1558-1570 – w 1561 roku, jako hetman nadworny litewski wyruszył na czele wojska litewskiego do Inflant przeciw Rosji. Tam jednak zamiast bić się pertraktuje z wodzem moskiewskim Czeladninem jak prawosławny z prawosławnym. Efektem tych rozmów było spustoszenie przez Rosjan Witebska i utrata Połocka. Dopiero 26 I 1564 roku wraz z hetmanem wielkim litewskim Mikołajem Radziwiłłem Rudym odniósł nad Rosjanami zwycięstwo w bitwie pod Czaśnikami. W uznaniu zasług wojskowych król Zygmunt II August mianował go w 1564 kasztelanem wileńskim i w 1566 hetmanem wielkim litewskim. W 1569 jako jeden z nielicznych magnatów litewskich był zwolennikiem unii lubelskiej. Starostwo grodzieńskie, które dzierżył od 1563 roku było raczej sprawowane teoretycznie.

Iwan Cypla nie objął urzędu podstarościego grodzieńskiego przypadkowo. Zarówno Hrehory Chodkiewicz zmarły w 1572 roku, jak i jego syn Aleksander zmarły w 1578 roku, byli mu dobrze znani. Łączyło ich nie tylko wyznanie – wszyscy byli prawosławni, ale także wcześniejsze znajomości z czasów, gdy Iwan znany był jeszcze, jako noszący nazwisko Cyplatew, diak cara Iwana IV Groźnego… Łączyła ich także postać Michaiła Glińskiego, jak również babki Hrehorego – Wasilysy. Chodkiewiczów znał również ojciec Iwana – Elizar. To zapewne przy pomocy Hrehorego Chodkiewicza około 1569 roku Iwan Cypliatew alias Cypla przedostał się do Korony i zapewne za jego sprawą został adoptowany do herbu, jakim w owych latach pieczętował się Hrehory – Kościesza…